| ნავიგაცია |
|
|  |
| რეკლამა |
|
| |
|
|
რაგბი
|
|
| |
რაგბი — სპორტული გუნდური თამაშის სახეობა ოვალური ბურთით, რომელსაც ორივე გუნდის თითოეული მოთამაშე ერთმანეთისთვის ხელით და ფეხით ბურთის გადაცემით ცდილობს დაამიწოს იგი ლელოში, მოწინააღმდეგის კარს მიღმა ან გაიტანოს იგი H-ის ფორმის კარში.
რაგბის ისტორია - არსებობს გადმოცემა, რომ რაგბის თამაში დაიბადა 1823 წლის 7აპრილს. ამ დღეს ინგლისის ქალაქ რაგბიში (ინგ. Rugby აქედან მოდის თამაშის სახელწოდებაც) 16 წლის მოსწავლემ უილიამ უებ ელისმა ფეხბურთის თამაშის დროს ხელი დასტაცა ბურთს და მეტოქის კარისაკენ გაიქცა. დღეისათვის ეს ვერსია, მართალია, ოფიციალურად უარყოფილია, მაგრამ რაგბიში მთავარ ჯილდოს, მსოფლიოს თასს, მაინც ელისის სახელი ქვია. სინამდვილეში, მაშინ ფეხბურთის თამაში ფეხითაც შეიძლებოდა და ხელითაც. 1845 წელს რაგბის სკოლის მოსწავლეებმა დაწერეს წესები, რომელმაც სათავე დაუდო ახალ თამაშს - Rugby-football-ს. 1863 წლამდე, სანამ ინგლისში ფეხბურთის ასოციაცია ჩამოყალიბდებოდა, გუნდები თამაშის წინ თანხმდებოდნენ თუ რომელი წესებით ეთმაშათ. განსხვავება ის გახლდათ, რომ რაგბიში ბურთის ხელში დაჭერა და გაქცევა შეიძლებოდა, ფეხბურთში კი - მხოლოდ დაჭერა. 1869 წელს ფეხბურთში საბოლოოდ აიკრძალა ხელით თამაში და ხელით თამაშის მიმდევრებმა 1871 წელს დააარსეს ინგლისის რაგბის კავშირი, რომელმაც 21 კლუბი გააერთიანა. იმავე წელს გამოიცა თამაშის პირველი ოფიციალური წესები და გაიმართა პირველი საერთაშორისო მატჩიც: ინგლისი - შოტლანდია. ახალმა თამაშმა მალე მოიკიდა ფეხი ბრიტანეთის კუნძულებზე. ზედიზედ შეიქმნა შოტლანდიის (1873 წელს), ირლანდიის (1875) და უელსის (1881) რაგბის კავშირები.
ბრიტანელებმა მალე ეს თამაში მსოფლიოსაც გააცნეს. რაგბის კავშირები შეიქმნა სამხრეთ აფრიკაში (1889 წელს), ახალ ზელანდიაში (1892), არგენტინაში (1899), გერმანიაში (1990) და სხვა.
1886 წელს ირლანდიის, უელსის და შოტლანდიის წარმომადგენლებმა დაარსეს რაგბის საერთაშორისო საბჭო (International Rugby-football Board)- ირფბ-?. ორგანიზაციას 1890 წელს შეუერთდა ინგლისი. 1949 წელს სამხრეთ აფრიკა, ავსტრალია და ახალი ზელანდია. მხოლოდ 1976 წელს მიიღეს ორგანიზაციაში ფრანგები. საერთოდ ირბ-? მეტად კონსერვატული ორგანიზაცია აღმოჩნდა და ფრანგებმა მის ალტერნატივად 1934 წელს სამოყვარულო რაგბის საერთაშორისო ფედერაცია-ევროპული რაგბის ასოციაცია - ფირა, შექმნეს. მეოცე საუკუნის დასაწყისში (1900,1908,1924 და 1928 წლებში) რაგბი ოლიმპიური თამაშების პროგრამაშიც შედიოდა, მაგრამ მერე და მერე ირბ-? მხოლოდ ხუთი ერის პირველობით და ტესტ-მატჩებით შემოიფარგლა. მეოცე საუკუნის ბოლო მეოთხედში რაგბის საერთო განვითრებამ აიძულა ირბ-? კარი გაეღო დანარჩენი მსოფლიოსათვის და დაეწყო მსოფლიოს ჩემპიონატების ჩატარება. 1997 წელს საბჭოს სახელწოდებიდან ამოიღეს სიტყვა ,, football’’ და საბჭომ მიიღო დღევანდელი სახელწოდება.
თამაში
თამაშის მიზანი
თამაშის მიზანი არის ორმა,15-კაციანმა გუნდმა, სპორტულ შეჯიბრებაში და წესების დაცვით, ბურთის წაღებით, გადაწოდებით, დარტყმითა და დამიწებით მოაგროვოს შეძლებისდაგვარად მეტი ქულა. გუნდი,რომელმაც მეტოქეზე მეტი ქულა მოაგროვა, ითვლება გამარჯვებულად.
ქულები
ქულების დაგროვება ხდება ლელოს გატანით ან დარტყმის ზუსტად შესრულებით. ლელოს გატანა ეწოდება მოთამაშის შესვლას მოწინააღმდეგე გუნდის ჩათვლის მოედანზე და ბურთის მიწაზე დადებას (დამიწებას). ლელოს გამტანი გუნდი იღებს 5 ქულას.
დარტყმა ითვლება გატანილად, თუკი ბურთი გაფრინდება მოწინააღმდეგის კარის ძელებს შორის, ხარიხის თავზე. არსებობს სამი სახის დარტყმა, რომელიც ქულებით ფასდება:
არეკნი - თამაშის დროს ბურთის დარტყმა. ფასდება 3 ქულით
ჯარიმა - ინიშნება მაშინ, როდესაც გუნდი დაარღვევს თამაშის წესებს. ფასდება 3 ქულით
გარდასახვა - ინიშნება ლელოს გატანის შემდეგ და ირტყმება ლელოს გატანის ხაზის გასწვრივ, ნებისმიერი მანძილიდან. ფასდება 2 ქულით
სათამაშო პოზიციები
მოედანზე რაგბის გუნდი 15 კაცისაგან შედგება. აქედან 8 ფორვარდია (პოზიციები 1-დან 8-მდე), 7 კი ბეკი ანუ უკანახაზელი (9-15). გუნდს უფლება აქვს, მოახდინოს 7 შეცვლა. შესაბამისად, გუნდში 7 სათადარიგო მოთამაშეცაა. განსაკუთრებული შემთხვევაა სისხლის წამოსვლა, რომლის დროსაც დაშავებული ვალდებულია, დაუყოვნებლივ დასტოვოს მოედანი და დაბრუნდეს მოედანზე დახმარების აღმოჩენის შემდეგ, 15 წუთის განმავლობაში. ამ დროს ეს მოთამაშე შეიძლება დროებით შეიცვალოს სამარქაფოთი. თუკი დაშავებული 15 წუთის განმავლობაში უკან დაბრუნდება და სამარქაფოს ჩაენაცვლება, მაშინ შეცვლა არ ჩაითვლება შესრულებულად.
ფორვარდები მონაწილეობენ დერეფნებსა და შერკინებებში.
სათამაშო ეპიზოდები და ტაქტიკური ხერხები
წინ თამაში
წინ თამაში რაგბის წესების დარღვევის ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული ნაირსახეობაა. მორაგბე ვალდებულია, ხელით თამაშის დროს ბურთი უკან (და არა წინ) მყოფ თანაგუნდელს გადააწოდოს. შესაბამისად, წინ გადაწოდება დარღვევაა. ბურთის ხელში დაჭერისას მისი წინ გადავარდნაც წინ თამაშად ითვლება და ზუსტად ისევე ისჯება, როგორც წინ გადაწოდება - შერკინებით, მოწინააღმდეგე გუნდის სასარგებლოდ.
შებოჭვა
შებოჭვა არის ერთ-ერთი ხერხი რომლის საშუალებითაც გუნდს შეუძლია თავდასხმის შეჩერება. ამ დროს დამხვდური გუნდის მოთამაშე იჭერს მომხდურთა ბურთიან მორაგბეს და აგდებს მას მინდორზე.
რაქი
რაქი იქმნება იმ შემთხვევაში, როდესაც ბურთი მიწაზე აღმოჩნდება და მის გარშემო ფეხზე მდგარი მეტოქეები ერთმანეთს ებრძვიან მის დასაუფლებლად, ცდილობენ არ მიუშვან ბურთთან მეტოქე და ფეხით მიიგორონ იგი თავისკენ. რაქი, როგორც წესი, შებოჭვების შემდეგ იქმნება, მაგრამ მისი წარმოქმნა შეიძლება მოხდეს ნებისმიერ სხვა სათამაშო ეპიზოდშიც, როცა კი ბურთი მიწას შეეხება. აკრძალულია რაქში გვერდიდან ჩართვა და ბურთზე ხელით თამაშიც (თუმცა, თანამედროვე რაგბიში, მოთამაშეს შეუძლია, იდაყვებით გააჩეროს ბურთი და ამით ჰავბეკს მისი გამოტანა გაუადვილოს). თუკი ბურთი რაქიდან დადგენილ დროში არ იქნა გამოტანილი, ინიშნება შერკინება იმ გუნდის სასარგებლოდ, რომელიც რაქში უპირატესობას ფლობდა.
მოლი
მოლი იქმნება მაშინ, როდესაც ბუთიან მოთამაშეს ეჭიდება მეტოქე გუნდის ერთი ან მეტი მოთამაშე და ამავე დროს ეხმარება ერთი, ან მეტი თანაგუნდელი.
თამაშგარეს ხაზი გადის მოლის განაპირა მონაწილეთა გარე ფეხის გასწვრივ. უროში შესვლა დაშვებულია მხოლოდ უკნიდან. მოლში დაშვებულია ხელით თამაში. მოლის განგებ ჩაქცევა ისჯება ჯარიმით(შენიშნვა: 2008 წლის 1 აგვისტოდან, ირბ-ს წესებით დაშვებულია მოლის ჩაქცევა, თუკი იგი მოხერხდა მეტოქეზე წელს ზემოთ იერიშის შედეგად) თუ ბურთი დროულად არ გამოვიდა მოლიდან, ინიშნება შერკინება მისი ამგორებელი გუნდის საწინააღმდეგოდ.
შერკინება
შერკინება ინიშნება მაშინ, როდესაც თამაში უნდა გაგრძელდეს წესების დარღვევის შემდეგ. თითოეული გუნდიდან შერკინებაში მონაწილეობენ ფორვარდები, რომლებიც სამ ხაზად არიან განლაგებული. პირველი ხაზის შუაში დგება კვაჭი (ნომერი 2), რომლის მარცხნივ და მარჯვნივ დგებიან ბურჯები (მარცხნივ 1, მარჯვნივ 3). ისინი მჭიდროდ ეკვრებიან ერთმანეთს. მათ უკან დგებიან მეორეხაზელები, რომელთა თავები კვაჭისა და ბურჯების სხეულებს შორის არის მოქცეული და ისინი მთელი სხეულით აწვებიან წინ. მათ უკან კი დგებიან მესამეხაზელები.
ორი გუნდის ფორვარდები დგებიან ერთმანეთის პირისპირ ერთი ხელის გაწვდენაზე. პირველი ხაზი იხრება მოედნის პარალელურად და მსაჯის ბრძანების შემდეგ ეჯახება და აწვება ერთმანეთს. ამ დროს იმ გუნდის მოთამაშე (როგორც წესი, 9 ნომერი), რომლის სასარგებლოდაცაა დანიშნული შერკინება, ბურთს აგდებს შერკინების შუაში. ორივე გუნდი ერთმანეთს აწვება და ორივე კვაჭი (ზოგჯერ ბურჯებიც) ცდილობს, ფეხით გადააგოროს ბურთი თავისი გუნდის მხარეს. ამის შემდეგ გუნდმა, რომელიც უპირატესობას მოიპოვებს, შეიძლება ბურთი ან მაშინვე გამოიტანოს შერკინებიდან და წამოიწყოს შეტევა, ანდა (თუკი ეს შესაძლებელია) მოწინააღმდეგეს ჯერ რამდენიმე მეტრით დაახევინოს უკან და შემდეგ შეუტიოს. როგორც წესი, გუნდი იგებს საკუთარ შერკინებებს.
შერკინება რაგბის მატჩის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი და ამავე დროს სახიფათო (ტრავმების თვალსაზრისით) კომპონენტია, რადგან მოთამაშეებზე, განსაკუთრებით პირველხაზელებზე, ძალიან დიდი ზეწოლა მიდის. როგორც წესი, თანამედროვე პროფესიონალურ თამაშებში თითოეული გუნდის მორაგბეთა საერთო მასა შერკინებისას 800 კილოგრამს აღემატება. ამიტომ არსებობს მრავალი წესი, რომელიც არეგულირებს შერკინებას და უმრავლესობა სწორედ უსაფრთხოების ნორმებიდან გამომდინარეობს.
დერეფანი [რედაქტირება]
როდესაც ერთი გუნდის მოთამაშე გადააგდებს ბურთს მოედნის გვერდით ხაზს იქით, ინიშნება დერეფანი მეორე გუნდის სასარგებლოდ. ამ წესიდან გამონაკლისია ის შემთხვევა, როდესაც ბურთი გადადის საჯარიმო დარტყმიდან. ამ დროს დერეფანი იმ გუნდის სასარგებლოდ ინიშნება, რომელიც ჯარიმას ურტყამდა. ამ მარტივი ხერხის გამოყენებით საჯარიმოს დამრტყმელ გუნდს შეუძლია საკმაო მანძილი მოიგოს და წინ წაიწიოს მოწინააღმდეგის ჩათვლის მოედნისაკენ.
დერეფანი ინიშნება იმ ადგილას, სადაც ბურთი გვერდით ხაზს გადაკვეთს. როგორც წესი, ორივე გუნდის 7 ფორვარდი დგება მოწოდების წერტილიდან, საკუთარი მოედნის მხარეს, ერთ ხაზში - გვერდითი ხაზის მართობულად. მომწოდებელი გუნდის მერვე ფორვარდი (როგორც წესი, ამ როლს ასრულებს კვაჭი, 2 ნომერი) ბურთს აგდებს ზუსტად რიგებს შორის. თითოეული გუნდიდან ერთი ან რამდენიმე მოთამაშე ზემოთ ხტება და ცდილობს რომ მოწოდებული ბურთი დაიჭიროს. როგორც წესი, მხტომელთა ფუნქციებს მეორეხაზელები (4 და 5 ნომრები) ასრულებენ. დანარჩენები კი მათ ახტომაში ეხმარებიან.
თუკი ზემოთ ამხტარი მოთამაშე იჭერს ბურთს, მას შეუძლია დაიჭიროს ის და შეუტიოს მიწაზე დაშვებისას, ან გადააწოდოს თანაგუნდელებს. ყველა ის მოთამაშე, რომელიც დერეფანში არ მონაწილეობს, დერეფნიდან 10 მეტრით მაინც უნდა იყოს დაშორებული.
დრო
მატჩის ხანგრძლივობა
მატჩი გრძელდება არაუმეტეს 80 წუთს. ამას შეიძლება მიემატოს გაცდენილი და დამატებითი დრო. მატჩი იყოფა ორ ტაიმად (ნახევრად). თითო ტაიმის ხანგრძლიობა არაუმეტეს 40 წუთია.
შვიდკაცა
მატჩი გრძელდება არაუმეტეს 14 წუთს. ამას შეიძლება მიემატოს გაცდენილი დრო და დამატებითი დრო. მატჩი იყოფა ორ ტაიმად (ნახევრად). თითო ტაიმის ხანგრძლივობა არაუმეტეს შვიდი წუთია.
გამონაკლისი
შეჯიბრების ფინალი გრძელდება არაუმეტეს 20 წუთს. ტაიმის ხანგრძლივობა არაუმეტეს ათი წუთია.
შესვენება
პირველი ტაიმის შემდეგ გუნდებმა მოედნის მხარეები უნდა გაცვალონ. ამ დროს ცხადდება არაუმეტეს 10-წუთი შესვენება. შესვენების ხანგრძლივობას ადგენს მატჩის ორგანიზატორი, რაგბის კავშირი ან ის ორგანო, რომლის უფლებებიც ამ მატჩზე ვრცელდება.
შესვენების დროს გუნდებსა და მსაჯებს შეუძლიათ სათამაშო გარემოდან გასვლა.
შვიდკაცა
პირველი ტაიმის შემდეგ გუნდებმა მოედნის მხარეები უნდა გაცვალონ. ამ დროს ცხადდება არაუმეტეს ერთწუთიანი შესვენება. შეჯიბრების ფინალში შესვენება არაუმეტეს ორი წუთია.
დროის აღრიცხვა
თამაშის დროს ინიშნავს მსაჯი. მსაჯს ასევე შეუძლია ეს საქმე გადააბაროს ერთ-ერთ ან ორივე თანამსაჯს, ანდა ოფიციალურ დროის მსაჯს. ამ შემთხვევაში მსაჯმა მათ უნდა ანიშნოს საათის ყოველი გაჩერება (გაცდენილი დრო).
თუ მატჩს დროის მსაჯი არ ემსახურება, მსაჯს კი დროის სისწორე დააეჭვებს, მას შეუძლია მოეთათბიროს ერთ-ერთ ან ორივე თანამსაჯს, და მხოლოდ მაინ, როცა ამათი რჩევა საკმარისი ვერაა, შეუძლია მსაჯს სხვაც დაიხმაროს.
გაცდენილი დრო
დრო შეიძლება გაცდეს შემდეგი მიზეზების გამო:
ტრავმა
მსაჯს შეუძლია თამაში გააჩეროს არაუმეტეს ერთი წუთით, რათა დაშავებულ მოთამაშეს მიხედონ და უწამლონ. მსაჯს შეუძლია გააგრძელებინოს თამაში იმ დროს, როცა ექიმი დაშავებულ მოთამაშეს სათამაშო არეში შველის, ან ტრავმირებული კიდესთან თავად მისულა. თუ მსაჯს მიაჩნია, რომ მოთამაშე ტრავმას სიმულირებს, იგი სათამაშო არიდან უნდა გააყვანინოს და თამაში უმალ გაანახლოს. მეორე მხრივ, მსაჯს შეუძლია არ გააჩეროს თამაში მაშინ, როცა ექიმი მოთამაშეს სათამაშო არეში სინჯავს. თუ მძიმედ დაშავებული მოთამაშე მოედნიდანაა გასაყვანი, მსაჯს საკუთარი შეხედულებისამებრ შეუძლია თამაში მეტი ხნითაც შეწყვიტოს.
სამოსის გამოცვლა
ბურთის უქმობის დროს მსაჯი მოთამაშეს ნებას რთავს, რომ მან გამოიცვალოს ან შეაკეთოს გახეული კვართი, შორტი და ბუც(ებ)?, ან გახსნილი ზონარი შეიკრას.
მოთამაშის შეცვლა (გამოცვლა)
მსაჯი გუნდს მოთამაშის შეცვლას (გამოცვლას) ადროვებს.
თანამსაჯის პატაკი
თანამსაჯი მსაჯს ბინძურად თამაშის შესახებ მოახსენებს.
გაცდენილი დროის ანაზღაურება
გაცდენილი დრო ემატება მატჩის შესაბამის ტაიმს.
IRB-ის მსოფლიო რეიტინგი
1.ახალი ზელანდია - 91.43
2.საფრანგეთი - 87.42
3.ავსტრალია - 84.70
4.სამხრეთ აფრიკა - 84.34
5.ინგლისი - 81.58
6.ირლანდია - 80.65
7.არგენტინა - 80.28
8.უელსი - 80.18
9.ტონგა - 76.63
10.შოტლანდია - 76.20
11.სამოა - 75.81
12.იტალია - 73.99
13.კანადა - 72.92
14.საქართველო - 71.09
15.იაპონია - 70.45
16.ფიჯი - 68.78
17.აშშ - 65.63
18.რუმინეთი - 63.98
19.ნამიბია - 61.24
20.რუსეთი - 60.54
არ იცი თამაშის გადმოწერა?? ისწავლე აქ!!
|
|
|
| |
ავტორი: pipo | ნანახია: 6 239 | კომენტარი: 16
|
|
|
|
იხილეთ ვიდეო რაგბი შესახებ...
|
| |
ინფორმაცია |
|
| |
ჯგუფ სტუმარი-ის წევრებს არ აქვთ კომენტარის დატოვების უფლება.
|
|
|
| |
|
|
| |
|
| ავტორიზაცია |
|
|
| რეკლამა |
|
| |
| გამოკითხვა |
|
| |
| გულშემატკივრები |
|
| |
| მთვლელები |
|
| |
| მეგობრები |
|
| |
|
მთავარი გვერდი
